Πανεπιστήμιο tagged posts

Επί της διαδικασίας….

Πριν μιλήσουμε για την ουσία, ας μιλήσουμε για την διαδικασία, γιατί ίσως από μόνη της τα λέει όλα. Είναι ολοφάνερο ότι το σ/ν, ένα κείμενο 345 άρθρων και 408 σελίδων, προετοιμάστηκε μήνες, αν όχι χρόνια, με στόχο τον πλήρη και ασφυκτικό έλεγχο του δημοσίου πανεπιστημίου. Από την κυβέρνηση προτείνεται μια προκλητικά προσχηματική διαδικασία «διαβούλευσης»… δύο εβδομάδων. Θα το πούμε καθαρά: θα υπάρξει συλλογική έκφραση των πανεπιστημίων (Σύγκλητοι, Σύνοδος πρυτάνεων, κλπ) που θα αναγνωρίσει την τακτική «σοκ και δέος» που εφαρμόζει η κυβέρνηση ως διαδικασία διαλόγου, χάνοντας κάθε ίχνος ανεξαρτησίας;

Επί της ουσίας, τώρα:

Το σ/ν προτείνει ένα βαθιά αυταρχικό, συγκεντρωτικό και ταυτόχρονα αναποτελεσματικό μοντέλο διοίκησης. Επί της ουσίας καταργεί όσα στοιχεία δημοκρατικής διοίκησης είχαν απομείνει στην διοίκηση των πανεπιστημίων, ιδιαίτερα στα κρίσιμα κέντρα αποφάσεων. Έτσι, λοιπόν, μετά την απώλεια του δικαιώματος συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία όλων των άλλων μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας (φοιτητές, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ, Διοικητικοί) ήρθε και η ώρα και τα μέλη ΔΕΠ επί της ουσίας να χρησιμοποιηθούν μόνο προσχηματικά στην εκλογική διαδικασία για τη διαμόρφωση της διοίκησης των ιδρυμάτων. Χρησιμοποιούνται άπαξ για τη διαμόρφωση των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης (η νεκρανάσταση των Συμβουλίων Ιδρύματος, και μάλιστα σε μια πιο επιθετική μορφή), η πλειοψηφία του οποίου στη συνέχεια αυτο-διπλασιάζεται με την επί πρόσληψη των εξωτερικών μελών, διαμορφώνοντας έτσι ένα πανίσχυρο, απολύτως ανεξέλεγκτο όργανο, που αποφασίζει, εκτελεί, διορίζει πρυτάνεις, κοσμήτορες (ελέγχοντας και την, ούτως ή άλλως, «διακοσμητική» Σύγκλητο πια), τους παύει κατά το δοκούν, κοκ. Ας θυμηθούμε ότι η αρχική εισαγωγή των ΣΙ είχε γίνει στο όνομα του «θεσμικού αντίβαρου, που θα προσέφερε εγγυήσεις χρηστής διοίκησης στα πανεπιστήμια. Με το σ/ν δεν υπάρχει κανένα θεσμικό αντίβαρο στην υπερεξουσία του ΣΔ. Τα προσχήματα περιττεύουν...

Πανεπιστήμια χρεοκοπημένα, τα οποία προσπαθούν να επιβιώσουν «ροκανίζοντας» το αποθεματικό τους, αφού ο Τακτικός Προϋπολογισμός δεν καλύπτει ούτε τις στοιχειώδεις και απολύτως ανελαστικές δαπάνες. Πανεπιστήμια υποστελεχωμένα και με γερασμένο προσωπικό (η Ελλάδα έχει τη χειρότερη αναλογία φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ και κατατάσσεται στη 2^η θέση ως προς τη γήρανση του διδακτικού προσωπικού), αφού επί σειρά ετών δεν δόθηκε καμία νέα θέση ΔΕΠ εξαιτίας των Μνημονίων και, σήμερα, η Υπουργός ΠΑΙΘ, παραβιάζοντας ετσιθελικά νόμο του ελληνικού κράτους, αρνείται να προκηρύξει θέσεις που κενώνονται λόγω συνταξιοδότησης ή άλλης αιτίας. Διδακτικό προσωπικό απαξιωμένο από την Πολιτεία ως ανίκανο, διαπλεκόμενο και αναξιοκρατικό (πάντοτε με τη βοήθεια συγκεκριμένων ΜΜΕ), αντιμέτωπο με έναν γραφειοκρατικό Γολγοθά δήθεν στο όνομα της μη διασπάθισης του δημόσιου χρήματος (την ίδια στιγμή βέβαια η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έκανε απευθείας αναθέσεις άνω των 6,5 δισ. ευρώ σε 22 μήνες) και με μισθούς από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη (αφού η κυβέρνηση αρνείται να εφαρμόσει έστω την απόφαση του ΣτΕ για επαναφορά στα επίπεδα προ του Ν. 4093/2012), οι οποίοι εξατμίζονται πολύ πριν το τέλος του μήνα από τις εξοντωτικές αυξήσεις στις τιμές βασικών αγαθών και υπηρεσιών (ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 10%, ρεκόρ τριαντακονταετίας). Φοιτητές αντιμέτωποι με ένα αβέβαιο παρόν που αναζητούν σανίδα σωτηρίας στην ξενιτιά, λόγω της δεινής οικονομικής κατάστασης και του ακόμη πιο ζοφερού εργασιακού μέλλοντος, μάλλον γιατί δεν βλέπουν την «καταπληκτική ποιότητα ζωής στην Ελλάδα» που βλέπει ο πρωθυπουργός (βέβαια, αυτή την καταπληκτική ποιότητα ζωής δεν πρέπει να την είδε ούτε ο γιος του πρωθυπουργού και γι’ αυτό προτίμησε μια ταπεινή θέση διαπιστευμένου κοινοβουλευτικού βοηθού στις Βρυξέλλες).

Και τι κάνει η Κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα αυτά; Το μόνο πράγμα που ξέρει: αστυνόμευση και καταστολή...

Η έκρηξη του πληθωρισμού στο 8,9% το Μάρτιο 2022 αποτελεί ρεκόρ της τελευταίας σχεδόν 30ετίας. Η εικόνα είναι ακόμη πιο ζοφερή σε επιμέρους βασικά αγαθά, καθώς, πριν καν αποτυπωθούν πλήρως οι επιπτώσεις των πολεμικών συγκρούσεων στην Ουκρανία, καταγράφονται αυξήσεις στο φυσικό αέριο 68,3%, στον ηλεκτρισμό 79,3%, στο πετρέλαιο θέρμανσης 58,5%, στα καύσιμα 29% και σε αρκετές κατηγορίες τροφίμων άνω του 10%. Η ακρίβεια πλήττει – αναμφίβολα – σε μεγαλύτερο βαθμό τα ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά δεν αφήνει ανεπηρέαστα τα μεσαία εισοδηματικά στρώματα, στα οποία ανήκει η συντριπτική πλειονότητα των μελών ΔΕΠ.

Η διαμορφωθείσα κατάσταση, που θα χειροτερεύσει σύμφωνα με τις εκτιμήσεις σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, επαναφέρει – με επιτακτικό τρόπο – την εναρμόνιση του ειδικού μισθολογίου των πανεπιστημιακών με αυτό των άλλων ειδικών μισθολογίων, με πρώτο βήμα την άμεση εφαρμογή της υπ’ αριθμ. 4741/2014 απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ για την αναπλήρωση των μισθολογικών απωλειών του Ν. 4093/2012. Υπενθυμίζεται ότι, με την εν λόγω απόφαση, οι περικοπές του Ν. 4093/2012 κρίθηκαν αντισυνταγματικές και η ελληνική πολιτεία όφειλε να επαναφέρει τους μισθούς των μελών ΔΕΠ στα επίπεδα του Ιουλίου 2012. Ωστόσο, όλες οι κυβερνήσεις, από το 2014 που εκδόθηκε η απόφαση μέχρι και σήμερα, αρνήθηκαν να συμμορφωθούν. Ακόμη και στο νέο μισθολόγιο που διαμορφώθηκε με το Ν. 4472/2017, οι αποδοχές καθορίστηκαν σε επίπεδα κατώτερα εκείνων προ της εφαρμογής του Ν. 4093/2012 (δηλ. μετά και την περικοπή του ειδικού ερευνητικού επιδόματος κατά 20% βάσει του Ν. 4002/2011), παραβιάζοντας κατάφορα την απόφαση του ΣτΕ.

Στους Πίνακες 1 και 2 παρουσιάζονται οι μηνιαίες και ετήσιες ακαθάριστες αποδοχές πριν και μετά τις διαδοχικές μνημονιακές περικοπές σε σύγκριση με τις σημερινές αποδοχές για τις τρεις βαθμίδες (Επίκουρου, Αναπληρωτή και Καθηγητή) με ενδεικτικά έτη προϋπηρεσίας.

Πίνακας 1. Ακαθάριστες μηνιαίες αποδοχές

Tα Πανεπιστήμια ετοιμάζονται να επαναλειτουργήσουν μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων, ενώ συμπληρώνονται δυο χρόνια από την έναρξη αυτής της πρωτόγνωρης περιπέτειας. Δύο χρόνια μέσα στα οποία η κυβέρνηση και το ΥΠΑΙΘ θα έπρεπε να εστιάσουν αφενός στο να προστατέψουν την πανεπιστημιακή κοινότητα από την πανδημία και αφετέρου να διασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή διεξαγωγή της ακαδημαϊκής διδασκαλίας και έρευνας. Επί αυτών, ακολουθούν, με συνέπεια ομολογουμένως, τη «σοφή» γραμμή «ότι είναι να ‘ρθει θε να ‘ρθει…». Επί άλλων, οι κυβερνώντες επέλεξαν να επιδείξουν εξαιρετική ενάργεια: συνεχή «δωράκια» στην ιδιωτική εκπαίδευση με fast track αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων σε «κάθε καρυδιάς» ιδιωτικά κολλέγια και ελάχιστη βάση εισαγωγής ώστε να μεγαλώσει ακόπως η πελατεία, πανεπιστημιακή αστυνομία, επιδεικτικές αστυνομικές επιχειρήσεις «νόμου και τάξης» κλπ. Και βέβαια αναμένεται το νέο πλαίσιο λειτουργίας των ΑΕΙ με επαναφορά – νεκρανάσταση των παντελώς αποτυχημένων συμβουλίων διοίκησης, κλείσιμο σχολών και τμημάτων σε πολλά ιδρύματα, όχι στη βάση μιας οποιασδήποτε ανάλυσης αλλά στη βάση της απόφασης για συρρίκνωση του κόστους της δημόσιας εκπαίδευσης, με κάθε μέσο. Σε αυτή την κατεύθυνση εντάσσεται και η ανακοίνωση από το ΥΠΑΙΘ 400 «νέων θέσεων» στα ΑΕΙ, παραβιάζοντας για μια ακόμη φορά κατάφορα το Άρθρο 65 του Ν. 4610/2019 αναφορικά με την αναπλήρωση των θέσεων που κενώνονται από συνταξιοδότηση ή άλλη αιτία. Στο ΕΜΠ, χαρακτηριστικά, δόθηκαν μόλις 17 νέες θέσεις, ενώ αυτές που κενώθηκαν μόνο το 2019 ήταν 25 (το Υπουργείο αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο οι θέσεις αυτές να καλύπτουν και το 2020!). Η σχετική ανακοίνωση της Συγκλήτου του ΕΜΠ, κατώτερη της οξύτητας του προβλήματος, δεν αναφέρεται καν στη νομοθετική υποχρέωση της κυβέρνησης προσφέροντάς της απλόχερα το άλλοθι που τόσο επιθυμεί για την αποδέσμευσή της από αυτή. Προσφάτως μάλιστα, μάθαμε ότι στις 17 Ιανουαρίου ξεκινάει η εκπαίδευση 400 ειδικών φρουρών της ΟΠΠΙ. Η κυβέρνηση φαίνεται να προτείνει έναν νέο κανόνα «1:1», πιο κοντά στο όραμά της για την ανώτατη εκπαίδευση: για κάθε μία νέα θέση μέλους ΔΕΠ θα προσλαμβάνεται κι ένας ειδικός φρουρός...

Ήρθε λοιπόν η στιγμή να ανοίξουν τα Πανεπιστήμια. Μετά τα σχολεία, τα γυμναστήρια, την αγορά, την εστίαση, τον τουρισμό…  Φαίνεται πως στους χώρους τους οι ιός είχε ιδιαίτερη προτίμηση, τόσο που η απειλή του εκεί, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, να ήταν ορατή και μη διαχειρίσιμη. Ή μήπως στα ΑΕΙ ένας ιός πιο απειλητικός καραδοκεί σε μια εποχή που οι κρατούντες κάνουν τα πάντα για να ανατρέψουν το δημοκρατικό DNA της Ανώτατης Παιδείας: ο ιός της αμφισβήτησης και της αντίστασης, ο ιός της δίκαιης οργής μιας νεολαίας πολλαπλά στιγματισμένης και αδικημένης;

Περάσαμε τρία ακαδημαϊκά εξάμηνα μέσα στις συνθήκες της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης. Και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές των δυνατοτήτων που παρέχει η τεχνολογία της τηλε-διαχείρισης (της «γνώσης», της «εργασίας», της «επικοινωνίας») είδαν πια ότι αυτό που ξετυλίγεται σε αμέτρητες ώρες στην οθόνη είναι μια προσομοίωση εκπαίδευσης.

Δεν χρειάζεται ίσως να θυμίσουμε ότι εκπαίδευση σημαίνει συμμετοχή, ανταλλαγή, ενσώματη συμπαρουσία, συνεργατική ατμόσφαιρα, συν-κίνηση και συν-αίσθηση, ενεργός αντίλογος και αμφισβήτηση, αναγνώριση του μόχθου και εκδήλωση των εναλλακτικών προοπτικών. Κοντολογίς συνθήκες εμπλοκής. Ούτε βέβαια χρειάζεται να ξαναπούμε ότι οι όποιες εφαρμογές της σύγχρονης πληροφορικής τεχνολογίας μπορούν να συμβάλλουν στην υποστήριξη της «δια ζώσης» εκπαίδευσης είναι καλοδεχούμενες.

Τα πανεπιστήμια πρέπει άμεσα να ξαναβρούν την λειτουργία που τα χαρακτηρίζει ως κοινωνικούς χώρους εκπαίδευσης, γνώσης, έρευνας και δημοκρατικής κοινωνικοποίησης. Και οι πανεπιστημιακοί με πλήρη επίγνωση της κοινωνικής τους ευθύνης πρέπει να στηρίξουν αυτήν την προοπτική.

Εξέλειπαν λοιπόν όλοι οι κίνδυνοι; Όχι! Το ζήτημα είναι ποιο επίπεδο διακινδύνευσης απαιτείται από όλους και όλες σήμερα στα ΑΕΙ και με ποιους τρόπους μπορεί να περιοριστεί.

Ξέρουμε ότι στο ΕΜΠ τα ποσοστά εμβολιασμού των φοιτητών είναι γύρω στο 80% και των διδασκομένων στο 95%. Ήδη αυτό αποτελεί υψηλή εγγύηση για την κοινότητα...