Νομοσχέδιο tagged posts

Επί της διαδικασίας….

Πριν μιλήσουμε για την ουσία, ας μιλήσουμε για την διαδικασία, γιατί ίσως από μόνη της τα λέει όλα. Είναι ολοφάνερο ότι το σ/ν, ένα κείμενο 345 άρθρων και 408 σελίδων, προετοιμάστηκε μήνες, αν όχι χρόνια, με στόχο τον πλήρη και ασφυκτικό έλεγχο του δημοσίου πανεπιστημίου. Από την κυβέρνηση προτείνεται μια προκλητικά προσχηματική διαδικασία «διαβούλευσης»… δύο εβδομάδων. Θα το πούμε καθαρά: θα υπάρξει συλλογική έκφραση των πανεπιστημίων (Σύγκλητοι, Σύνοδος πρυτάνεων, κλπ) που θα αναγνωρίσει την τακτική «σοκ και δέος» που εφαρμόζει η κυβέρνηση ως διαδικασία διαλόγου, χάνοντας κάθε ίχνος ανεξαρτησίας;

Επί της ουσίας, τώρα:

Το σ/ν προτείνει ένα βαθιά αυταρχικό, συγκεντρωτικό και ταυτόχρονα αναποτελεσματικό μοντέλο διοίκησης. Επί της ουσίας καταργεί όσα στοιχεία δημοκρατικής διοίκησης είχαν απομείνει στην διοίκηση των πανεπιστημίων, ιδιαίτερα στα κρίσιμα κέντρα αποφάσεων. Έτσι, λοιπόν, μετά την απώλεια του δικαιώματος συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία όλων των άλλων μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας (φοιτητές, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ, Διοικητικοί) ήρθε και η ώρα και τα μέλη ΔΕΠ επί της ουσίας να χρησιμοποιηθούν μόνο προσχηματικά στην εκλογική διαδικασία για τη διαμόρφωση της διοίκησης των ιδρυμάτων. Χρησιμοποιούνται άπαξ για τη διαμόρφωση των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης (η νεκρανάσταση των Συμβουλίων Ιδρύματος, και μάλιστα σε μια πιο επιθετική μορφή), η πλειοψηφία του οποίου στη συνέχεια αυτο-διπλασιάζεται με την επί πρόσληψη των εξωτερικών μελών, διαμορφώνοντας έτσι ένα πανίσχυρο, απολύτως ανεξέλεγκτο όργανο, που αποφασίζει, εκτελεί, διορίζει πρυτάνεις, κοσμήτορες (ελέγχοντας και την, ούτως ή άλλως, «διακοσμητική» Σύγκλητο πια), τους παύει κατά το δοκούν, κοκ. Ας θυμηθούμε ότι η αρχική εισαγωγή των ΣΙ είχε γίνει στο όνομα του «θεσμικού αντίβαρου, που θα προσέφερε εγγυήσεις χρηστής διοίκησης στα πανεπιστήμια. Με το σ/ν δεν υπάρχει κανένα θεσμικό αντίβαρο στην υπερεξουσία του ΣΔ. Τα προσχήματα περιττεύουν...

Η κυβέρνηση, εν μέσω πανδημίας, βρήκε χρόνο να ασχοληθεί με ένα, κατ’ αυτήν, «οξύτατο πρόβλημα». Ας δούμε, όμως, πριν από αυτό, με ποια πραγματικά οξύτατα πανεπιστημιακά προβλήματα ΔΕΝ ασχολείται:

• Δεν ασχολείται με το γεγονός ότι η ουσιαστική πανεπιστημιακή εκπαίδευση παραπαίει ανάμεσα σε κουρασμένους καθηγητές που μιλούν σε μια οθόνη και ζαλισμένους και αποχαυνωμένους φοιτητές που «παρακολουθούν» (κατά την Υπουργό, η τηλεκπαίδευση «πάει θαυμάσια» και θα παραταθεί, μάλλον, για ένα ακόμη εξάμηνο, σύνολο τρία μέχρι στιγμής).
• Δεν ασχολείται με τους προϋπολογισμούς κατάρρευσης των πανεπιστημίων (μειωμένοι κατά 80%, πλέον), οι οποίοι είναι βεβαιωμένα κάτω από τις στοιχειώδεις ανάγκες (αντίθετα, τα πανεπιστήμια πρέπει να αποδείξουν «αριστεία» για να έχουν …ηλεκτρικό ρεύμα).
• Δεν ασχολείται με την κατακόρυφη πτώση σε μέλη ΔΕΠ και έμψυχο προσωπικό (η Ελλάδα έχει τη χειρότερη αναλογία φοιτητών ανά μέλος διδακτικού προσωπικού στην Ευρώπη), και την εξάντληση όλων μας στην προσπάθειά μας να διασώσουμε το επίπεδο σπουδών, καλύπτοντας θεόρατες πια «τρύπες» (αντίθετα παρανομεί απροσχημάτιστα μην προκηρύσσοντας όπως ο νόμος ορίζει τις κενές θέσεις λόγω συνταξιοδότησης). Και δεκάδες άλλα «δεν»…

Επίσης, ενδιαφέρον έχει με τι άλλο συνοδεύει τον νόμο. Αφού για δεκαετίες αντιμετώπισαν την πανεπιστημιακή εκπαίδευση με πελατειακό τρόπο, φτιάχνοντας τμήματα-φαντάσματα χωρίς πανεπιστημιακές υποδομές σε κάθε γωνιά της χώρας, τώρα προσποιούνται τον τιμητή της ποιότητας της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και με τον ορισμό βάσης εισαγωγής ωθούν χιλιάδες νέους στα ιδιωτικά κολλέγια και τις – στα όρια τα οικονομικής κατάρρευσης οικογένειές τους – στο ταμείο. Θα λέγαμε, μόνο, ότι αυτό είναι μια λάθος εκπαιδευτική πολιτική, αν δεν ήταν μια ψυχρή και κυνική ενίσχυση της ιδιωτικής εκπαίδευσης, αφού η κυβέρνηση παράλληλα εξίσωσε τα επαγγελματικά δικαιώματα των κολλεγίων με αυτά των πανεπιστημίων, ακυρώνοντας στην πράξη το άρθρο 16 του Συντάγματος...

Οι τηλεοράσεις ακόμη παίζουν τις πληρωμένες κυβερνητικές ευχαριστίες προς τους «αφανείς ήρωες» που στηρίζουν τις ζωές μας, μέσα σε δύσκολες συνθήκες. Αυτούς που, και πριν και μετά την κρίση, θα πρέπει να δίνουν τη μάχη της επιβίωσης με μισθούς των 560 ευρώ. Η κυβέρνηση αποκάλυψε, όμως, το πραγματικό της πρόσωπο, την πραγματική της πολιτική, στο πρόσφατο πολυνομοσχέδιο για την Εκπαίδευση, με το οποίο καταργεί κάθε δικαίωμα συμμετοχής σε κάθε άλλο εργαζόμενο στα πανεπιστήμια, πλην των μελών ΔΕΠ, στις πρυτανικές εκλογές. Οι «αφανείς ήρωες» είναι πάντα καλοί, όσο βγάζουν τη δουλειά, αλλά η θέση τους είναι στο περιθώριο.

Έτσι, τα μέλη ΕΔΙΠ με ελάχιστα δικαιώματα και μισθούς χαμηλότερους ακόμη και από αυτούς του διοικητικού προσωπικού, θα πρέπει να συνεχίζουν να στηρίζουν με αυτοθυσία το διδακτικό έργο ενός ολοένα και απισχνούμενου διδακτικού προσωπικού. Τα μέλη των ΕΤΕΠ θα πρέπει να συνεχίζουν να είναι η ψυχή των εργαστηρίων, να καλύπτουν με το φιλότιμό τους τα κενά της υλικοτεχνικής υποδομής μιας συνεχιζόμενης περιόδου παρακμής. Το διοικητικό προσωπικό θα πρέπει να υπερβάλλει εαυτόν για να κάνει το ΕΜΠ να δουλέψει, σε ένα περιβάλλον γραφειοκρατικής ασφυξίας. Αλλά μέχρις εκεί. Η κυβέρνηση τους λέει κατάμουτρα ότι δεν είναι ικανοί να έχουν άποψη για τα ζητήματα του ΕΜΠ, των πανεπιστημίων γενικότερα. Ο ρόλος τους είναι αυστηρά αυτός του διοικούμενου.

η προκλητική κατάργηση κάθε εκλογικής συμμετοχής των εργαζομένων δίνει στην υποτίμηση του ρόλου τους ένα συμβολισμό άλλων εποχών και τελείως αντίθετο της πραγματικής συμβολής τους

Για να είμαστε δίκαιοι, η κυβέρνηση «πάτησε» πάνω στην απαράδεκτη υποτίμηση του ρόλου των εργαζομένων στα πανεπιστήμια με τον νόμο Γαβρόγλου (ο οποίος εξίσωσε 10 ψήφους εργαζομένων στο Ίδρυμα με μία ψήφο ενός μέλους ΔΕΠ!). Αλλά η προκλητική κατάργηση κάθε εκλογικής συμμετοχής των εργαζομένων δίνει στην υποτίμηση του ρόλου τους ένα συμβολισμό άλλων εποχών και τελείως αντίθετο της πραγματικής συμβολής τους...

Στις 4 Δεκεμβρίου 2019 τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το Υπουργείο Παιδείας το Σ/Ν «Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Έρευνας Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, Ερευνητικών και Τεχνολογικών Φορέων και άλλες διατάξεις». Η νυν ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας συνεχίζει την πρακτική των προηγούμενων ηγεσιών ως προς την αποσπασματική θεσμοθέτηση μέτρων και, μάλιστα, για μείζονος σημασίας θέματα όπως είναι η αξιολόγηση των Ιδρυμάτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και η δημιουργία μιας νέας Αρχής για την ανώτατη εκπαίδευση, γεγονός που επιδεινώνει το πρόβλημα των διάσπαρτων, ασαφών και αντιφατικών νομοθετικών διατάξεων. Και βέβαια, δεν λείπουν ούτε οι περίφημες «Λοιπές διατάξεις», μέσω των οποίων λαμβάνονται αποφάσεις για πλείστα όσα σοβαρά θέματα.

Οι διατάξεις των Άρθρων 22 έως 31 που αφορούν στο πλαίσιο λειτουργίας των ΕΛΚΕ είναι πολύ κατώτερες της ανάγκης για άμεση αποδέσμευση της Έρευνας από τον γραφειοκρατικό στραγγαλισμό και των προσδοκιών που είχαν δημιουργηθεί από σχετικά (μάλλον κατευθυνόμενα) δημοσιεύματα. Επίσης,  δεν περιλαμβάνουν αντίστοιχες προβλέψεις για τη διαχείριση των κονδυλίων του Τακτικού Προϋπολογισμού, εγκαταλείποντας ένα σημαντικό τμήμα των πανεπιστημιακών δράσεων κυριολεκτικά στο έλεος μιας απίθανης  γραφειοκρατίας. Έτσι, η γραφειοκρατία και η αντίληψη πως οι συνάδελφοι είναι εν δυνάμει απατεώνες καλά κρατούν. Προφανώς, η Υπουργός κρίνει εξ ιδίων τα αλλότρια, αφού το κόμμα της ΝΔ διέθεσε σημαντικό ποσό από τη συνολική κρατική επιμορφωτική δαπάνη που έλαβε για εξόφληση χρεών του κόμματος σε Τράπεζες και Δημόσιο, σε ρητή αντίθεση με τους σκοπούς της συγκεκριμένης επιχορήγησης[1]! Αναμφίβολα, λοιπόν, τα πλέον κρίσιμα ζητήματα που τίθενται στο παρόν νομοσχέδιο είναι η συγκρότηση της ΕΘΑΑΕ και η σύνδεση της αξιολόγησης των ΑΕΙ με τη χρηματοδότησή τους σε ποσοστό 20% (χωρίς να υποτιμάται η σημασία άλλων διατάξεων όπως, για παράδειγμα, της παρ. 2 του Άρθρου 10 για την αξιολόγηση των προγραμμάτων σπουδών που οδηγούν στην άσκηση «νομοθετικώς ρυθμιζόμενων επαγγελμάτων», και τις επισφαλείς διαδικασίες  που ανοίγει)...

Μετά από δύο και πλέον χρόνια αναμονής και τρομακτικές παλινωδίες, κατατέθηκε το πρώτο σχετικά ολοκληρωμένο σχέδιο νόμου της κυβέρνησης για την Ανώτατη Εκπαίδευση, το οποίο μοιάζει με νόμο-πλαίσιο, χωρίς να είναι, με αποτέλεσμα να ανοίγει μια σειρά ζητημάτων που περισσότερο περιπλέκονται παρά επιλύονται. Ανεξάρτητα όμως των «τεχνικών» ζητημάτων, εύλογα θα ανέμενε κάποιος ότι  ένα σχέδιο νόμου που κατατίθεται από μια κυβέρνηση με κορμό ένα κόμμα που αυτοπροσδιορίζεται ως αριστερό, θα αντανακλούσε τις διατυπωμένες θέσεις και διεκδικήσεις του αγωνιζόμενου Πανεπιστημιακού κινήματος. Εις μάτην όμως…

Κατ’ αρχάς, το σχέδιο νόμου αποδέχεται και υιοθετεί ανεπιφύλακτα το μοντέλο των τριών κύκλων σπουδών της Μπολόνια, όχι απλά ως προς το «τυπικό» σκέλος της διάρθρωσης των σπουδών (που μόνο τέτοιο δεν είναι) αλλά, κυρίως, ως προς την ουσιαστική μεταμόρφωση του πανεπιστημίου σε επιχείρηση που παρέχει πολυποίκιλες υπηρεσίες. Το μοντέλο του (καθόλου) νέου πανεπιστημίου περιλαμβάνει έναν πρώτο κύκλο σπουδών άνευ διδάκτρων (αλλά όχι δωρεάν επί της ουσίας), ένα δεύτερο, επί πληρωμή, κύκλο σπουδών («μεταπτυχιακές σπουδές») κι έναν τρίτο (εκπόνηση διδακτορικής διατριβής), πρακτικά μόνο μέσα από χρηματοδοτούμενη έρευνα. Το νέο πανεπιστήμιο που θα συντηρείται όλο και περισσότερο από την πώληση υπηρεσιών χρειάζεται και νέα πεδία «δράσης»: Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης που θα παρέχουν προγράμματα επί πληρωμή, δημιουργία παραρτημάτων (επιχείρηση franchise δηλαδή…) σε άλλες χώρες, κλπ.

Ως προς το μοντέλο διοίκησης, το πάγιο αίτημα του προοδευτικού πανεπιστημιακού κινήματος για συμμετοχική δημοκρατία μετασχηματίστηκε σε … προσχηματική δημοκρατία. Ας το δούμε πιο συγκεκριμένα: στις εκλογές των μονοπρόσωπων Οργάνων υπάρχει πλήρης απουσία της φοιτητικής συμμετοχής και μια σαφώς υποτιμητική συμμετοχή (10%) όλου του λοιπού επιστημονικού, εργαστηριακού και διοικητικού προσωπικού. Τα συλλογικά όργανα διοίκησης συντίθενται στη συντριπτική τους πλειοψηφία από τα μονοπρόσωπα, με ουσιαστικά άνευ πρακτικής βαρύτητας συμμετοχή φοιτητών και λοιπού προσωπικού. Έτσι, λοιπόν, το ν/σ, με χρήση των κατάλληλων «φύλλων συκής», εμπεδώνει αυτό που ο N. 4009/2011 είχε εισάγει, δηλαδή ένα σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν καθηγητοκεντρικό σύστημα διοίκησης...