Ήρθε λοιπόν η στιγμή να ανοίξουν τα Πανεπιστήμια. Μετά τα σχολεία, τα γυμναστήρια, την αγορά, την εστίαση, τον τουρισμό…  Φαίνεται πως στους χώρους τους οι ιός είχε ιδιαίτερη προτίμηση, τόσο που η απειλή του εκεί, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, να ήταν ορατή και μη διαχειρίσιμη. Ή μήπως στα ΑΕΙ ένας ιός πιο απειλητικός καραδοκεί σε μια εποχή που οι κρατούντες κάνουν τα πάντα για να ανατρέψουν το δημοκρατικό DNA της Ανώτατης Παιδείας: ο ιός της αμφισβήτησης και της αντίστασης, ο ιός της δίκαιης οργής μιας νεολαίας πολλαπλά στιγματισμένης και αδικημένης;

Περάσαμε τρία ακαδημαϊκά εξάμηνα μέσα στις συνθήκες της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης. Και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές των δυνατοτήτων που παρέχει η τεχνολογία της τηλε-διαχείρισης (της «γνώσης», της «εργασίας», της «επικοινωνίας») είδαν πια ότι αυτό που ξετυλίγεται σε αμέτρητες ώρες στην οθόνη είναι μια προσομοίωση εκπαίδευσης.

Δεν χρειάζεται ίσως να θυμίσουμε ότι εκπαίδευση σημαίνει συμμετοχή, ανταλλαγή, ενσώματη συμπαρουσία, συνεργατική ατμόσφαιρα, συν-κίνηση και συν-αίσθηση, ενεργός αντίλογος και αμφισβήτηση, αναγνώριση του μόχθου και εκδήλωση των εναλλακτικών προοπτικών. Κοντολογίς συνθήκες εμπλοκής. Ούτε βέβαια χρειάζεται να ξαναπούμε ότι οι όποιες εφαρμογές της σύγχρονης πληροφορικής τεχνολογίας μπορούν να συμβάλλουν στην υποστήριξη της «δια ζώσης» εκπαίδευσης είναι καλοδεχούμενες.

Τα πανεπιστήμια πρέπει άμεσα να ξαναβρούν την λειτουργία που τα χαρακτηρίζει ως κοινωνικούς χώρους εκπαίδευσης, γνώσης, έρευνας και δημοκρατικής κοινωνικοποίησης. Και οι πανεπιστημιακοί με πλήρη επίγνωση της κοινωνικής τους ευθύνης πρέπει να στηρίξουν αυτήν την προοπτική.

Εξέλειπαν λοιπόν όλοι οι κίνδυνοι; Όχι! Το ζήτημα είναι ποιο επίπεδο διακινδύνευσης απαιτείται από όλους και όλες σήμερα στα ΑΕΙ και με ποιους τρόπους μπορεί να περιοριστεί.

Ξέρουμε ότι στο ΕΜΠ τα ποσοστά εμβολιασμού των φοιτητών είναι γύρω στο 80% και των διδασκομένων στο 95%. Ήδη αυτό αποτελεί υψηλή εγγύηση για την κοινότητα...

Ως Πανεπιστημιακοί Δάσκαλοι ΕΜΠ δηλώνουμε την υποστήριξή μας στους συναδέλφους που διώκονται πειθαρχικά από τη διοίκηση του Πανεπιστημίου Πατρών. Άλλη μια αυταρχικής έμπνευσης κίνηση σε μια κρίσιμη περίοδο  που η διαχείριση της πανδημίας από τους κρατούντες έχει ως προτεραιότητά της την καταστολή αντί για τη στήριξη του υγειονομικού συστήματος και του εγκλωβισμένου σε αλλοπρόσαλλα μέτρα πληθυσμού. Τις πειθαρχικές διώξεις αντί του κατά προτεραιότητα εμβολιασμού του διδακτικού προσωπικού που θα επιτρέψει την προετοιμασία της δια ζώσης εκπαίδευσης.

Οι συμβολικές εκδηλώσεις με φυσική παρουσία στα ΑΕΙ δεν είναι παρά μέρος μιας υπεύθυνης στάσης στην υπεράσπιση της Ανώτατης Παιδείας σε καιρό πανδημίας:

• Με πλήρη τήρηση των μέτρων προφύλαξης για τη μετάδοση (μάσκες, αποστάσεις κ.λπ.) δίνει την ευκαιρία να διερευνηθούν τρόποι ανασύστασης της δια ζώσης εκπαίδευσης. Ο καιρός επιτρέπει τη χρήση υπαίθριων χώρων και οι επιστήμονες έχουν από καιρό δηλώσει ότι με την κατάλληλη φροντίδα η μετάδοση του ιού γίνεται απίθανη σε εξωτερικούς χώρους. Εξαιρετικά πιθανότερη, όλοι ξέρουμε πια, είναι η μετάδοσή στους μαζικούς χώρους εργασίας και στις συγκοινωνίες.
• Η ανασύσταση του χώρου της παιδείας είναι κρίσιμη όχι μόνο για την αναπλήρωση του τεράστιου κενού που δημιουργεί καθημερινά η τηλε-«εκπαίδευση», αλλά και για την ψυχολογική στήριξη των μελών της Πανεπιστημιακής κοινότητας που η διάλυση της εκπαιδευτικής συνύπαρξης όλο και περισσότερο βυθίζει σε απελπισία, κατάθλιψη και απώλεια της δημιουργικής και κριτικής τους δύναμης.
• Η παιδεία συνιστά κοινωνική συνθήκη συνύπαρξης, ανταλλαγής, αλληλομόρφωσης και αναστοχασμού. Η παρατεινόμενη αναγωγή της σε παροχή πληροφοριών μέσω της τηλε-σύνδεσης την ακυρώνει. Τρία εκπαιδευτικά εξάμηνα «χαμένα» έτσι, είναι πολλά. Η προκλητική εξαίρεση των ακαδημαϊκών δασκάλων από τον κατά προτεραιότητα εμβολιασμό των εκπαιδευτικών μόνο ως μήνυμα της κυβέρνησης για επτασφράγιστα πανεπιστήμια, με όποιο κόστος, μπορεί να εκληφθεί. Φτάνει πια. Πρέπει άμεσα να αναζητηθούν τρόποι η Ανώτατη Εκπαίδευση να γυρίσει ξανά στη δια ζώσης διδασκαλία. Τόσα και τόσα ακούγονται από επίσημα χείλη για το πώς θα ανοίξει ο τουρισμός, πώς θα ανοίξει η αγορά...

Πανεπιστήμια ερμητικά κλειστά. Όλα είναι υπό συζήτηση για το αν και το πότε θα ανοίξουν, εμπόριο, σχολεία, γυμνάσια, λύκεια, γυμναστήρια, εκκλησίες, όλα υπό συζήτηση. Όλα, εκτός από τα πανεπιστήμια.
Σε αυτά τα αεροστεγώς σφραγισμένα πανεπιστήμια, στα ξεκουρδισμένα και αποχαυνωμένα από την τηλεκπαίδευση πανεπιστήμια, για τρίτο συνεχόμενο εξάμηνο, μια φοιτητική διαμαρτυρία στη Θεσσαλονίκη, στο ΑΠΘ, με αίτημα «Ανοιχτά Πανεπιστήμια» αντιμετωπίζεται κυνικά με αστυνομική βία μετά από πρόσκληση του Πρύτανη. Την επαύριο της ψήφισης του νόμου, δεν χρειάζονται καν οι μάσκες. Η «δημοκρατία», κατά τον Πρωθυπουργό, μπαίνει πλησίστια στα πανεπιστήμια, ανοίγοντας κεφάλια φοιτητών. «Θριαμβεύει», με συλλήψεις και διώξεις. Οι φοιτητές αντιστάθηκαν. Κάποιοι από αυτούς προσπάθησαν με ηρωικό τρόπο να ματαιώσουν τις συλλήψεις, βάζοντας τα σώματά τους μπροστά στις κλούβες που μετέφεραν συμφοιτητές τους.
Η κυβέρνηση θυσιάζει τις σπουδές της αυριανής γενιάς, με στόχο τον έλεγχο της αμφισβήτησής της. Πιστεύει ότι με ένα χωρίς προσχήματα κλείσιμο διαρκείας θα βρει τον πολιτικό χρόνο να επιβάλλει ένα πλήρως ελεγχόμενο, ένα αστυνομοκρατούμενο πανεπιστήμιο. Πλανάται πλάνην οικτράν. Τους δεκάδες φοιτητές που συνελήφθησαν, αντικατέστησαν εκατοντάδες.
Κι εμείς; Θα παρακολουθούμε μοιραίοι και άβουλοι την αλληλουχία των χαμένων εξαμήνων, τη συνεχή αιμορραγία των πανεπιστημίων; Προσπαθώντας να κρατήσουμε τα μάτια ερμητικά κλειστά, ώστε τάχα να μην έχουμε ευθύνες έναντι ενός μισαλλόδοξου σχεδίου, που βάζει στο στόχαστρο τους φοιτητές μας; Μέχρις ότου γίνουμε και οι ίδιοι περιττοί και αντικατασταθούμε από τους managers, βλέπε Συμβούλια;
Καταδικάζουμε με όλη τη δύναμη της φωνής μας την απρόκλητη, άδικη και ανήθικη επίθεση της αστυνομίας στο ΑΠΘ. Ο Πρύτανης ΑΠΘ έχει τεράστιες ευθύνες. Συμπαραστεκόμαστε στους συλληφθέντες φοιτητές. Να ξέρουν ότι δεν είναι μόνοι. Δίνουν δύναμη σε όλους μας. Καλούμε όλους τους Συλλόγους του ΕΜΠ σε κοινή στάση αντίστασης για τη μη εφαρμογή του Νόμου. Καλούμε τη Σύγκλητο του ΕΜΠ να συνεδριάσει άμεσα, να καταδικάσει τα γεγονότα στο ΑΠΘ, να στήσει ανάχωμα στον ολέθριο νόμο...

Η κυβέρνηση, εν μέσω πανδημίας, βρήκε χρόνο να ασχοληθεί με ένα, κατ’ αυτήν, «οξύτατο πρόβλημα». Ας δούμε, όμως, πριν από αυτό, με ποια πραγματικά οξύτατα πανεπιστημιακά προβλήματα ΔΕΝ ασχολείται:

• Δεν ασχολείται με το γεγονός ότι η ουσιαστική πανεπιστημιακή εκπαίδευση παραπαίει ανάμεσα σε κουρασμένους καθηγητές που μιλούν σε μια οθόνη και ζαλισμένους και αποχαυνωμένους φοιτητές που «παρακολουθούν» (κατά την Υπουργό, η τηλεκπαίδευση «πάει θαυμάσια» και θα παραταθεί, μάλλον, για ένα ακόμη εξάμηνο, σύνολο τρία μέχρι στιγμής).
• Δεν ασχολείται με τους προϋπολογισμούς κατάρρευσης των πανεπιστημίων (μειωμένοι κατά 80%, πλέον), οι οποίοι είναι βεβαιωμένα κάτω από τις στοιχειώδεις ανάγκες (αντίθετα, τα πανεπιστήμια πρέπει να αποδείξουν «αριστεία» για να έχουν …ηλεκτρικό ρεύμα).
• Δεν ασχολείται με την κατακόρυφη πτώση σε μέλη ΔΕΠ και έμψυχο προσωπικό (η Ελλάδα έχει τη χειρότερη αναλογία φοιτητών ανά μέλος διδακτικού προσωπικού στην Ευρώπη), και την εξάντληση όλων μας στην προσπάθειά μας να διασώσουμε το επίπεδο σπουδών, καλύπτοντας θεόρατες πια «τρύπες» (αντίθετα παρανομεί απροσχημάτιστα μην προκηρύσσοντας όπως ο νόμος ορίζει τις κενές θέσεις λόγω συνταξιοδότησης). Και δεκάδες άλλα «δεν»…

Επίσης, ενδιαφέρον έχει με τι άλλο συνοδεύει τον νόμο. Αφού για δεκαετίες αντιμετώπισαν την πανεπιστημιακή εκπαίδευση με πελατειακό τρόπο, φτιάχνοντας τμήματα-φαντάσματα χωρίς πανεπιστημιακές υποδομές σε κάθε γωνιά της χώρας, τώρα προσποιούνται τον τιμητή της ποιότητας της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και με τον ορισμό βάσης εισαγωγής ωθούν χιλιάδες νέους στα ιδιωτικά κολλέγια και τις – στα όρια τα οικονομικής κατάρρευσης οικογένειές τους – στο ταμείο. Θα λέγαμε, μόνο, ότι αυτό είναι μια λάθος εκπαιδευτική πολιτική, αν δεν ήταν μια ψυχρή και κυνική ενίσχυση της ιδιωτικής εκπαίδευσης, αφού η κυβέρνηση παράλληλα εξίσωσε τα επαγγελματικά δικαιώματα των κολλεγίων με αυτά των πανεπιστημίων, ακυρώνοντας στην πράξη το άρθρο 16 του Συντάγματος...

Οι τηλεοράσεις ακόμη παίζουν τις πληρωμένες κυβερνητικές ευχαριστίες προς τους «αφανείς ήρωες» που στηρίζουν τις ζωές μας, μέσα σε δύσκολες συνθήκες. Αυτούς που, και πριν και μετά την κρίση, θα πρέπει να δίνουν τη μάχη της επιβίωσης με μισθούς των 560 ευρώ. Η κυβέρνηση αποκάλυψε, όμως, το πραγματικό της πρόσωπο, την πραγματική της πολιτική, στο πρόσφατο πολυνομοσχέδιο για την Εκπαίδευση, με το οποίο καταργεί κάθε δικαίωμα συμμετοχής σε κάθε άλλο εργαζόμενο στα πανεπιστήμια, πλην των μελών ΔΕΠ, στις πρυτανικές εκλογές. Οι «αφανείς ήρωες» είναι πάντα καλοί, όσο βγάζουν τη δουλειά, αλλά η θέση τους είναι στο περιθώριο.

Έτσι, τα μέλη ΕΔΙΠ με ελάχιστα δικαιώματα και μισθούς χαμηλότερους ακόμη και από αυτούς του διοικητικού προσωπικού, θα πρέπει να συνεχίζουν να στηρίζουν με αυτοθυσία το διδακτικό έργο ενός ολοένα και απισχνούμενου διδακτικού προσωπικού. Τα μέλη των ΕΤΕΠ θα πρέπει να συνεχίζουν να είναι η ψυχή των εργαστηρίων, να καλύπτουν με το φιλότιμό τους τα κενά της υλικοτεχνικής υποδομής μιας συνεχιζόμενης περιόδου παρακμής. Το διοικητικό προσωπικό θα πρέπει να υπερβάλλει εαυτόν για να κάνει το ΕΜΠ να δουλέψει, σε ένα περιβάλλον γραφειοκρατικής ασφυξίας. Αλλά μέχρις εκεί. Η κυβέρνηση τους λέει κατάμουτρα ότι δεν είναι ικανοί να έχουν άποψη για τα ζητήματα του ΕΜΠ, των πανεπιστημίων γενικότερα. Ο ρόλος τους είναι αυστηρά αυτός του διοικούμενου.

η προκλητική κατάργηση κάθε εκλογικής συμμετοχής των εργαζομένων δίνει στην υποτίμηση του ρόλου τους ένα συμβολισμό άλλων εποχών και τελείως αντίθετο της πραγματικής συμβολής τους

Για να είμαστε δίκαιοι, η κυβέρνηση «πάτησε» πάνω στην απαράδεκτη υποτίμηση του ρόλου των εργαζομένων στα πανεπιστήμια με τον νόμο Γαβρόγλου (ο οποίος εξίσωσε 10 ψήφους εργαζομένων στο Ίδρυμα με μία ψήφο ενός μέλους ΔΕΠ!). Αλλά η προκλητική κατάργηση κάθε εκλογικής συμμετοχής των εργαζομένων δίνει στην υποτίμηση του ρόλου τους ένα συμβολισμό άλλων εποχών και τελείως αντίθετο της πραγματικής συμβολής τους...