Ως Πανεπιστημιακοί Δάσκαλοι είπαμε χρονιάρες μέρες να συμβάλουμε στο να σπάσει η ρουτίνα της πολυτεχνειακής καθημερινότητας και να ασχοληθούμε με ένα θέμα που, παραδόξως, είναι πολύ χαμηλά στην ατζέντα της συζήτησης στα πανεπιστήμια. Ή έρχεται στην επικαιρότητα για τον ακριβώς λάθος λόγο. Το ζήτημα της ελληνικής γλώσσας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

 Συχνά-πυκνά έρχεται στο προσκήνιο η διδασκαλία των μαθημάτων στην αγγλική ή, στην ίδια λογική, η συγγραφή των διπλωματικών – διδακτορικών διατριβών στην αγγλική. Για το πρώτο, προβάλλεται η αναγκαιότητα της εξωστρέφειας, κυρίως των μεταπτυχιακών, ενώ για το δεύτερο το εξής «απλό» επιχείρημα: αφού στόχος κάθε έρευνας είναι η δημοσίευση, και δημοσίευση σημαίνει στη μόνη πλέον διεθνή γλώσσα της επιστήμης, την αγγλική, γιατί κάποιος να ξοδεύει χρόνο γράφοντας στα ελληνικά; Άλλωστε η «τολμηρή» σε θέματα «εκσυγχρονισμού» των πανεπιστημίων κ. Διαμαντοπούλου είχε, πριν είκοσι και χρόνια, προτείνει την καθιέρωση της αγγλικής ως επίσημης γλώσσας του κράτους, σηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων. Κάποιοι δε χαρακτήρισαν την πρόταση ως «ακραία κίνηση υποτέλειας».

Δεν θα επιμείνουμε σε αυτό το κείμενο, κυρίως, στη σύνδεση της πρότασης αυτής με τον ανοιχτό στόχο της εμπορευματοποίησης των πάντων ως ύστατο μέσο επιβίωσης των πανεπιστημίων. Της μετατροπής, δηλαδή, της γνώσης σε προϊόν, το οποίο για να μπορεί να έχει ανταλλακτική αξία θα πρέπει να προσφέρεται στη διεθνή γλώσσα. Όσοι υιοθετούν αυτή την προοπτική για τα πανεπιστήμια (και την κοινωνία) ας προβληματιστούν από την παρακμή της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης – αλλά και της θέσης των πανεπιστημιακών –  στις χώρες όπου αυτό το μοντέλο κυριαρχεί. Ούτε βέβαια θα διαφωνήσουμε με το γεγονός ότι ο χώρος εκπαίδευσης και έρευνας είναι από τη φύση του διεθνής και κάποιος για να κάνει καλά τη δουλειά του θα πρέπει να μπορεί να επικοινωνεί αποτελεσματικά με τον υπόλοιπο κόσμο, στα αγγλικά σήμερα ή σε κάποια άλλη γλώσσα, μιας που μοιάζει πολλές φορές να υποτασσόμαστε σε μια ισοπεδωτική εικόνα για τον σύγχρονο κόσμο. Άλλωστε η γλωσσομάθεια πάντα υπήρξε φορέας διεύρυνσης των οριζόντων και ζωογόνας επαφής με άλλους πολιτισμούς...

Πολλοί βιάζονται να κηρύξουν επίσημα το τέλος του εορτασμού της εξέγερσης της 17ης Νοέμβρη, συχνά με κροκοδείλια δάκρυα για το «χαμένο περιεχόμενό» της. Η σπουδή μάλλον δεν μαρτυρά τίποτε άλλο παρά ένα ευσεβή πόθο. Όμως ο Νοέμβρης επιμένει. Και το σύνθημά του «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία», μεστό, αφαιρετικό, δυνατό, παραμένει επίμονα επίκαιρο και ευθύβολο.

Τον πρώτο όρο του τρίπτυχου τον ζει στο πετσί της όλη η ελληνική κοινωνία με τους παγωμένους μισθούς, τον απογειωμένο πληθωρισμό, τις αυξήσεις στο ηλεκτρικό και στη θέρμανση, την ανεργία στους νέους. Την ίδια στιγμή, η πολιτική αντιμετώπισης του προβλήματος από την κυβέρνηση εξαντλείται σε διαδικτυακές εφαρμογές (που σε συμβουλεύουν να φτάσεις στα… Γαυγάμηλα για να  βάλεις φθηνή (;) βενζίνη) και «καλάθια του νοικοκυριού» που μετατρέπουν την καθημερινότητα σε σαφάρι για χαμηλές τιμές στα μακαρόνια Ν^ο 6.

Το δεύτερο όρο τον ζει στο πετσί της όλη η ακαδημαϊκή κοινότητα. Προϋπολογισμοί Ιδρυμάτων που εξακολουθούν να βρίσκονται σε επίπεδα του 1/10 σε σχέση με τους αντίστοιχους «προ κρίσης». Αίθουσες διδασκαλίας υπό την απειλή του… κατακλυσμού στην πρώτη βροχή και σε συνωστισμό  που θυμίζει τρένα του τρίτου κόσμου, παραλίγο με τραγικές συνέπειες στο ΑΠΘ. Ουρές φοιτητών για σίτιση που ξεπερνούν τη μία ώρα αναμονής, για ένα πιάτο φαΐ στην κυριολεξία. Η παιδεία για όλους γίνεται παιδεία έναντι αντιτίμου, παιδεία για τους έχοντες και κατέχοντες.

Για τον τρίτο όρο, θα περίμενε κανείς η μεταπολίτευση να το είχε λύσει, τουλάχιστον σε θεμελιώδη δικαιώματα. Κι όμως η μεγάλη κατάκτηση του ασύλου, γέννημα της εξέγερσης ποτισμένο με αίμα, λοιδορείται, απαξιώνεται και πετιέται (θεωρούν) στον κάλαθο των αχρήστων. Αντ’ αυτού επιχειρείται η μόνιμη στρατοπέδευση των αστυνομικών δυνάμεων εντός των πανεπιστημίων. Τι προσβολή για την εξέγερση του 73… Την ίδια ώρα, παρακολουθούμε ενεοί να αποκαλύπτεται ένα δυσώδες (παρα)κρατικό δίκτυο παρακολουθήσεων, με αιτιολόγηση ακόμη πιο σκοτεινή και από την ίδια την πράξη...

Με την υπ’ αριθμ. 1912/2022 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι διατάξεις των άρθρων 128-131 και 155 του Ν. 4472/2017, με τις οποίες θεσπίστηκε το νέο μισθολόγιο των μελών του ΔΕΠ, θεωρώντας ότι παραβιάζεται η αρχή της ιδιαίτερης μισθολογικής μεταχείρισης και οι αρχές της ισότητας και της αναλογικότητας. Είχε προηγηθεί η υπ’ αριθμ. 4741/2014 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, με την οποία κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι περικοπές των αποδοχών των μελών ΔΕΠ από το Ν. 4093/2012. Επίσης, είχε δημοσιευτεί πριν από λίγους μήνες η υπ’ αριθμ. 1408/2022 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, με την οποία είχαν κριθεί αντισυνταγματικές οι διατάξεις των άρθρων 138-140 του Ν. 4472/2017, για το νέο μισθολόγιο των γιατρών του ΕΣΥ. Στη βάση αυτών, η απόφαση ήταν μάλλον αναμενόμενη, καθώς το μισθολόγιο του Ν. 4472/2017 δεν αποκαθιστούσε τους μισθούς στα προ του Ν. 4093/2021 επίπεδα, αλλά έχουν δει τα μάτια μας πολλά, όσον αφορά στην προκλητική αγνόηση των μισθολογικών μας αιτημάτων.

Έτσι, η πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, οπωσδήποτε είναι θετική, αλλά από μόνη της δεν αποτελεί κριτήριο του τι τελικά και ουσιαστικά θα κερδίσουμε. Καταρχάς, οι συνέπειες της υπ’ αριθμ. 1912/2022 απόφασης, όπως και στην περίπτωση της απόφασης για τους γιατρούς του ΕΣΥ, θα επέλθουν από τη δημοσίευσή της για λόγους δημοσίου συμφέροντος, γεγονός που σημαίνει ότι δεν καλύπτονται συνάδελφοι που δεν έχουν προσφύγει δικαστικά τα προηγούμενα χρόνια. Κατά δεύτερον, δεν θα είναι η πρώτη φορά – και σίγουρα όχι η τελευταία – που ελληνική κυβέρνηση ενδέχεται να γράψει στα παλαιότερα των υποδημάτων της δικαστικές αποφάσεις που αφορούν σε αποκατάσταση μισθολογικών αδικιών δημοσίων υπαλλήλων, λειτουργών και συνταξιούχων. Τέλος, μετά την απόφαση του ΣτΕ για το μισθολόγιο των γιατρών του ΕΣΥ, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε από τη ΔΕΘ, μεταξύ άλλων προεκλογικών υποσχέσεων, μεσοσταθμική αύξηση της τάξης του 10%, όταν ήδη ο πληθωρισμός τρέχει με πάνω από 12%.

Ωστόσο, το Προεδρείο της ΠΟΣΔΕΠ,...

Σε θέατρο του παραλόγου βλέπουμε να εξελίσσεται το τελευταίο διάστημα ο χώρος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς, με το ΕΜΠ να έχει την τιμητική του. Δεν φτάνουν τα βαριά σύννεφα της υποχρηματοδότησης, σε συνθήκες παραφροσύνης των τιμών, και της υποστελέχωσης (για μια ακόμη χρονιά όσοι μένουν θα πρέπει να καλύψουμε τα μαθήματα των συνταξιοδοτηθέντων, σε μια διαδικασία που πλέον μονιμοποιείται – και δυστυχώς συνηθίζεται), έχουμε και τα «εξτρά», έτσι για να συνηθίζουμε στην ιδέα ότι τίποτε πιά δεν είναι απίθανο.

Το Πρυτανικό Συμβούλιο του ΕΜΠ, με ψήφους 3-2, διορίζει μετά από κατ’ ιδίαν διαβούλευση της Πρυτανείας του ΕΜΠ και του πρώην Κοσμήτορα της Αρχιτεκτονικής τον νέο Κοσμήτορα, σε πλήρη άγνοια της Σχολής. Λίγο καιρό πριν, ομόφωνα η Σύγκλητος καταδίκαζε τον πρόσφατο εκτρωματικό νόμο, με ιδιαίτερη αναφορά μάλιστα στην απαράδεκτη και ξένη προς κάθε πανεπιστημιακή λογική και παράδοση διάταξη του διορισμού των Κοσμητόρων από το Συμβούλιο Ιδρύματος. Λίγες μέρες μετά, «κοπιάρεται» ακριβώς η ίδια λογική! «Εμείς ξέρουμε καλύτερα», «η Σχολή δεν είναι ικανή να συμμετέχει στη διαδικασία», ή ποιος ξέρει με ποιο άλλο επιχείρημα, μιας που ποτέ δεν δόθηκαν εξηγήσεις, ούτε για την διαδικασία ούτε και για την επιλογή. Κάτω ο νόμος, λοιπόν, ζήτω η λογική του και εμπρός για την εφαρμογή του, και μάλιστα στην πιο σκληρή εκδοχή του;! Η ομόφωνη απόφαση της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών δεν μπορεί να κρυφτεί «κάτω από το χαλάκι». Μόνος δρόμος για την αποκατάσταση μιας απαράδεκτης κίνησης που τραυματίζει βαθιά όχι μόνο μια Σχολή αλλά ολόκληρο το ΕΜΠ και θα αποτελέσει στίγμα στην ιστορία του είναι η προσφυγή άμεσα σε εκλογές για την ανάδειξη αιρετού Κοσμήτορα, όπως σε όλες τις Σχολές του ΕΜΠ.

Αλλά οι «εκπλήξεις» δεν σταματούν εδώ. Από τη Δευτέρα 05/09 το ΕΜΠ και το ΕΚΠΑ αντιμετωπίζουν μια αδιανόητη κατάσταση...

Επί της διαδικασίας….

Πριν μιλήσουμε για την ουσία, ας μιλήσουμε για την διαδικασία, γιατί ίσως από μόνη της τα λέει όλα. Είναι ολοφάνερο ότι το σ/ν, ένα κείμενο 345 άρθρων και 408 σελίδων, προετοιμάστηκε μήνες, αν όχι χρόνια, με στόχο τον πλήρη και ασφυκτικό έλεγχο του δημοσίου πανεπιστημίου. Από την κυβέρνηση προτείνεται μια προκλητικά προσχηματική διαδικασία «διαβούλευσης»… δύο εβδομάδων. Θα το πούμε καθαρά: θα υπάρξει συλλογική έκφραση των πανεπιστημίων (Σύγκλητοι, Σύνοδος πρυτάνεων, κλπ) που θα αναγνωρίσει την τακτική «σοκ και δέος» που εφαρμόζει η κυβέρνηση ως διαδικασία διαλόγου, χάνοντας κάθε ίχνος ανεξαρτησίας;

Επί της ουσίας, τώρα:

Το σ/ν προτείνει ένα βαθιά αυταρχικό, συγκεντρωτικό και ταυτόχρονα αναποτελεσματικό μοντέλο διοίκησης. Επί της ουσίας καταργεί όσα στοιχεία δημοκρατικής διοίκησης είχαν απομείνει στην διοίκηση των πανεπιστημίων, ιδιαίτερα στα κρίσιμα κέντρα αποφάσεων. Έτσι, λοιπόν, μετά την απώλεια του δικαιώματος συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία όλων των άλλων μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας (φοιτητές, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ, Διοικητικοί) ήρθε και η ώρα και τα μέλη ΔΕΠ επί της ουσίας να χρησιμοποιηθούν μόνο προσχηματικά στην εκλογική διαδικασία για τη διαμόρφωση της διοίκησης των ιδρυμάτων. Χρησιμοποιούνται άπαξ για τη διαμόρφωση των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης (η νεκρανάσταση των Συμβουλίων Ιδρύματος, και μάλιστα σε μια πιο επιθετική μορφή), η πλειοψηφία του οποίου στη συνέχεια αυτο-διπλασιάζεται με την επί πρόσληψη των εξωτερικών μελών, διαμορφώνοντας έτσι ένα πανίσχυρο, απολύτως ανεξέλεγκτο όργανο, που αποφασίζει, εκτελεί, διορίζει πρυτάνεις, κοσμήτορες (ελέγχοντας και την, ούτως ή άλλως, «διακοσμητική» Σύγκλητο πια), τους παύει κατά το δοκούν, κοκ. Ας θυμηθούμε ότι η αρχική εισαγωγή των ΣΙ είχε γίνει στο όνομα του «θεσμικού αντίβαρου, που θα προσέφερε εγγυήσεις χρηστής διοίκησης στα πανεπιστήμια. Με το σ/ν δεν υπάρχει κανένα θεσμικό αντίβαρο στην υπερεξουσία του ΣΔ. Τα προσχήματα περιττεύουν...